ΤΡΑΓΆΝΑ

Η Τραγάνα είναι χωριό του Δήμου Λοκρών και βρίσκεται δίπλα στην εθνική οδό Αθήνας-Λαμίας, μετά τα διόδια, 135 χλμ βόρεια της Αθήνας και περίπου 77χλμ νότια της Λαμίας. Απέχει 12 χλμ από την Αταλάντη.

Η Τραγάνα σήμερα έχει εξελιχθεί σ' ένα σύγχρονο χωριό, χτισμένο βάση σχεδίου πόλεως με ευθείς δρόμους, που διασχίζουν το χωριό από τη μια μέχρι την άλλη άκρη του. Μεταξύ της εθνικής οδού και της παραλίας του χωριού έχει δημιουργηθεί παραθεριστικός οικισμός. Το χωριό, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, έχει 864 κατοίκους.

Μπροστά στην παραλία απλώνεται ο Οπούντιος κόλπος (Αταλάντης), που το όνομα του το οφείλει στην αρχαία πρωτεύουσα της Λοκρίδας, τον Οπούντα. Στα δυτικά της παραλίας υπάρχει το μικρό νησάκι Μήτρος, που ενώνεται με τη στεριά με μια στενή λουρίδα γης, όταν με την παλίρροια αποσυρθούν τα νερά της θάλασσας.

Ιστορία

Ανθρώπινη δραστηριότητα, στην περιοχή της σημερινής Τραγάνας, αναπτύχθηκε πρώτη φορά κατά την Πρωτοελλαδική περίοδο(3200 - 2100 π.Χ.). στην περιοχή της νησίδας «Μήτρος» υπήρξε παραθαλάσσιος οικισμός, του οποίου οι κάτοικοι ασχολούνταν εκτός από την γεωργία και την αλιεία, την κεραμική τέχνη και με το εμπόριο και την ναυτιλία.

Ο οικισμός συνέχισε την πορεία του την Μεσοελλαδική (2100 - 1600 π.Χ.) και κατά την Υστεροελλαδική περίοδο (1600 - 1100 π.Χ. περίπου). Μια πληθυσμιακή αλλά πολιτιστική απομόνωση παρατηρήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Λοκρίδας, λόγω πιθανής εισβολής ελληνικών φύλλων από το βορρά. Κύριες ασχολίες αποτελούσαν η γεωργία (καλλιέργεια σιταριού, δημητριακών, οσπρίων, σταφυλιού), η αλιεία και η κεραμική.

Η παραλία της Τραγάνας

Την Πρωτογεωμετρική περίοδο (10ος - 8ος αιώνας π.Χ.) παρατηρήθηκε μία ανάκαμψη, οπότε και ο οικισμός, ακολουθώντας τους ρυθμούς της περιόδου αυτής, δέχτηκε επιρροές στην τέχνη, στα ταφικά έθιμα, την μεταλλουργεία (κοσμήματα και όπλα), αλλά επίσης και άνθηση του εμπορίου, της ναυτιλίας, γεγονός που συναινεί στην ύπαρξη ενός εύπορου λαού.

Ευρήματα και ενδείξεις δεν υπάρχουν για κατοίκηση της περιοχής της Τραγάνας για τους αιώνες που ακολούθησαν. Ωστόσο, υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη οικισμού με την ονομασία «Υηττός», νότια της θέσης του σημερινού χωριού της Τραγάνας, κατά την Παλαιοχριστιανική, Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή εποχή.

Η Τραγάνα συστάθηκε σύμφωνα με το Διάταγμα της 29 Ιουλίου 1894 από κατοίκους του Προσκυνά και του Κυπαρρισσίου ύστερα από τους καταστρεπτικούς σεισμούς στις 8 και 15 Απρίλη του 1894. Στην περιοχή της Τραγάνας η χερσόνησος που προϋπήρχε, σκεπάστηκε από τα νερά της θάλασσας και σχηματίστηκε το Γαϊδουρονήσι.

Το 1907 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 419.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο πληθυσμός της Τραγάνας ήταν 571 κάτοικοι. Ενώ ήδη είχε σταματήσει η λειτουργία των μεταλλείων στην περιοχή «Αλμυρά».[1]

Με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης, αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Λοκρών. Το χωριό σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει 1.206 κατοίκους.

Αρχαιολογικά ευρήματα

Στην περιοχή της Τραγάνας οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν σε τρεις τάφους της Υστεροελλαδικής περιόδου, έφεραν στο φως τρία πήλινα ειδώλια, ένα πτηνό, ένα τμήμα τετραπόδου ζώου πιθανότατα σκύλου και ένα ακέραιο που αναπαριστά έναν ίππο με αναβάτη. Επίσης βρέθηκαν μικρά ορεία από κρύσταλλο, γεγονός που φανερώνει ότι χρησιμοποιούνταν ως χάνδρες περιδέραιου.

Σημαντική θεωρείται και η εύρεση ενός σφραγιδόλιθου, φακόσχημου, κατασκευασμένου από αχάτη, στον οποίο απεικονίζεται όρθια γυναικεία μορφή που κρατά κλάδους. Το συγκεκριμένο εύρημα αποτελεί μοναδικό δείγμα υψηλής ποιότητας μικρογλυπτικής αυτής της περιόδου.

Άλλο ένα σπάνιο εύρημα είναι και η χάλκινη φιάλη η οποία βρέθηκε σε τάφο πρωτογεωμετρικής περιόδου με εγχάρακτη διακόσμηση γύρω από τον ομφαλό, ενώ στο κάτω χείλος φέρει εγχάρακτο το όνομα του κατόχου της.[2]

Θρησκευτική Παράδοση

Η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος στην Τραγάνα

Στο βουνό πάνω από τη Τραγάνα βρίσκεται το παλιό Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Τα κελιά είναι ανακαινισμένα, ενώ υπάρχει και βρύση με συνεχή ροή νερού. Το πανηγύρι του χωριού γίνεται του Αγίου Πνεύματος (50 ημέρες μετά το Πάσχα). Την ημέρα αυτή γιορτάζει και το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Βορειοανατολικά της Τραγάνας στο ύψος των διοδίων βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης που ανήκει στο Ίδρυμα της Ιεράς Μονής του όρους Σινά.

Τουρισμός-Αξιοθέατα

Υπάρχουν δύο παραλίες του χωριού. Είναι αμμώδεις. Η θάλασσα της περιοχής ενδείκνυται για ψάρεμα.

Ψηλά στο βουνό βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Στο χωρίο αυτό βρίσκεται και η μονή της Αγίας Αικατερίνης Σινά.